Les trobadors ? Se me’n soveni plan n’estudièrem qualques tèxtes al licèu benlèu en classa de quatrena dins l’encastre d’un programa de literatura medievala.
De çò que me soveni dins le libre Lagarde et Michard demest Clément Marot, Rabelais, François Villon e plan d’autres que me son sortits del cap, s’i trobavan les trobadors e las cançons de gèsta. Vos garantissi que totes aqueles autors de renom les botàvam a bèl talh dins le mème panièr de l’indiferéncia.
E pertant le professor mancava pas de biais e de severitat per nos motivar. Exigissiá que legisquèssem le tèxte e que respondèssem a unas questions sul caièr de francés que verificava sistematicament en debuta de cada cors. Qu’ac fasquessètz pas, vos arrapàvatz un zèro e se per cas de recidivas renoveladas, ganhàvatz una « còla » pel dimenge.
Amb la pudor de l’epòca, la societat encara plan marcada per la religion e sos interdits, son ipocrisia, sos non-dits… gratificava sos mainatges de pans d’ignorància. Atal, cossí volètz qu’entendèssem quicòm a las subtilitats literàrias de tèxtes ancians escrits en lengas vièlhas ?
De l’amor « de pròche » benlèu que n’endevinàvam qualques contorns mas quand le mèstre abordava l’amor cortés, le fin amor, l’amor de luènh… aquí nos i perdiam ! Sustot qu’el tanben èra tengut als eufemismes per pas trebolar las aurelhas castas d’un auditòri tan jove coma ninòi.
Bensai que nos afortisquèc que les trobadors a l’encòp poètas e musicaires, parlavan e escrivián en occitan e declamavan dins las corts dels castèls senhorals poèmas, cançons, satiras… A solide que nos demostrèc que l’òbra dels trobadors es la maire de tota la poesia europenca. Amb l’agach adult de uèi, l’òme teniá rason ja que sègles apuèi les tèxtes dels trobadors son totjorn d’actualitat.
Deguèrem inevitablament espepissar qualques tèxtes de Jaufre Rudèl, de Bernat de Ventadorn e benlèu d’autres… Me sembla plan qu’estudièrem tanben la cançon de Rotland coma exemple de cançon de gèsta e a solide que la comparèrem als poèmas dels trobadors. La primièra en vièlh francés celebrava espleits guerrièrs e eroïcs, mentre que les autres encensavan en occitan l’amor e la natura.
Mas totas aquelas consideracions alisavan suls penjals de l’immaturitat. Pertant las connexions neuronicas de cervèlas joves, fòrça plasticas, n’aurián poscut memorizar. Les sovenirs dels cors de literatura medievala, coma milierats d’autres, se son perduts a tot jamès dins l’abisme de l’oblit.
Urosament l’eiretatge dels trobadors es totjorn present en defòra de l’ensenhament institucional ; s’es reviscolat e mès es vengut de mòda. Musicaires, contaires e cantaires nombroses se’n tornan apropriar le repertòri. Sitis e rets socials, festivals (d’unes fòra Occitania) lor son consacrats. L’amic Nicolas Dedieu e les autres musicaires de « La Ròsa trobadoresca » an espandit l’art dels trobadors un pauc pertot e duscas America !
Que l’esperit dels trobadors visca encara temps e que lor musica, lor poesia, lor cultura contunhen d’inspirar e d’amassar tot le monde.